Op basisscholen in Nederland wordt vaak gesproken over begrijpend lezen. Cijfers blijven achter en kinderen lijken niet gemotiveerd te zijn om leeskilometers te maken. Ook ouders kaarten het onderwerp regelmatig aan tijdens 10-minutengesprekken. Toch speelt veel van het begrijpend lezen zich thuis af. Sterker nog: meer dan 80% van het begrijpend lezen maken kinderen zich eigen in de tijd die ze thuis doorbrengen.
Stel je voor dat je daar als ouder meer over wist! Dan kon je je kind pas echt goed helpen. Wij helpen een handje door 10 belangrijke zaken over begrijpend lezen met je te delen. Wanneer je hier gehoor aan geeft en echt mee aan de slag gaat, gaan de cijfers voor begrijpend lezen gegarandeerd omhoog.
Inhoudsopgave
#1 Leeskilometers maken
Op scholen wordt de term “leeskilometers” gebruikt om aan te geven hoeveel een kind leest. Hoe meer leeskilometers je maakt, hoe meer je leest. Die leeskilometers zijn belangrijk en eigenlijk ook een voorwaarde voor verder begrijpend lezen.
Het maakt niet uit wat een kind leest, hoe het leest of waar het leest… áls het maar leest. Als ouder kun je dus het beste zorgen voor een onuitputtelijke bron van teksten. Alles is mogelijk. Van boeken van Het Leven van een Loser tot de Gouden Gids, van Wikipedia tot strips. Zelfs de ondertiteling op televisie mag je rekenen tot leeskilometers.
#2 Begrijpend luisteren
Begripsvorming is niet alleen een kwestie van lezen. Ook luisteren is van belang. Leer je kind dus aandachtig te luisteren. Niet alleen naar informatie op televisie of de radio, maar ook naar muziek of andere geluiden. Je kind zal daardoor niet alleen beter worden in het verwerken van informatie, maar ook een goede gesprekspartner (in ieder geval met een luisterend oor) worden.
#3 Alledaagse zaken
Begrijpend lezen oefen je aan de hand van alledaagse zaken. Denk maar eens aan jezelf. Hoe vaak gebeurt het niet dat je zelf vaardigheden aanwendt om aan informatie te komen? Even kijken of het nog gaat regenen vandaag, het laatste nieuws lezen, staan er files op weg naar huis, wat eten we vanavond en wat moet ik daarvoor in huis halen… Alledaagse zaken bieden voldoende gelegenheid om begrijpend lezen stevig neer te zetten. Het is alleen zaak om ze te zien en te benutten.
#4 Praten, praten, praten
Praten je partner en jij veel met je kind? Dat is heel belangrijk. Want naast begrijpend luisteren staat begrijpend vertellen. Houd je kind de lijn van het vertellen goed vast? Weet hij wat hij wil vertellen en hoe hij dat opbouwt? Of springt hij van de hak op de tak? Door hier meer aandacht voor te hebben en bij te sturen, leer je je kind heel belangrijke vaardigheden die ook het begrijpend lezen (en luisteren) ten goede zullen komen.
#5 Voorlezen
Onderzoek heeft het meermaals uitgewezen: kinderen die op jonge leeftijd al zijn voorgelezen presteren op school beter. Hun talige kant heeft zich namelijk al vanaf heel jonge leeftijd goed kunnen ontwikkelen. Daar profiteren deze kinderen van met vakken als begrijpend lezen, woordenschat, spelling en taal.
Als je niet op jonge leeftijd bent begonnen met voorlezen, kun je dat alsnog doen. Want ook dat zijn kilometers voor je kind: luisterkilometers.
#6 Nieuwsgierig maken
Als je echt wilt dat je kind iets gaat lezen, moet je hem nieuwsgierig maken. Prikkelen, zou je kunnen zeggen. Hoe je dat doet hangt natuurlijk helemaal af van jouw kind, van jou zelf en wat precies de bedoeling is. Maar je zou een vreemd voorwerp mee kunnen nemen of iets geks kunnen zeggen. Maak het spannend en daag je kind uit om een en ander uit te zoeken op internet. Pas wel op dat je niet teveel mee gaat helpen, want dan loop je het risico op het volgende punt…
#7 Niet teveel curlingen
We willen graag dat onze kinderen successen ervaren. En we vinden het geen probleem om de weg daarheen volledig glad te strijken en alle hobbels weg te nemen. Want onze kinderen zouden toch maar een keer vallen. En dat terwijl kinderen van niets zoveel leren als van de fouten die ze maken.
Laat ze dus fouten maken en juich fouten maken toe. Stel de vraag ‘Wat heb je daarvan geleerd?’ en je krijgt vast en zeker een duidelijk antwoord. Al die ervaringen neemt je kind mee en helpen hem uiteindelijk verder.
Waak er wel voor dat je dit niet overdrijft, want af en toe moet er zeker een succesje te vieren zijn! Wees vooral praktisch en laat je kind vraagstukken zelf uitzoeken tot hij zelf om hulp komt vragen.
#8 Methodes op school of methodes thuis?
Er zijn lesmethodes voor begrijpend lezen. Die worden op scholen gebruikt om leesstrategieën aan te leren, maar je kunt ze ook prima thuis gebruiken. In ons artikel over begrijpend lezen vind je de beste manieren terug om thuis aan de leesstrategieën te werken.
#9 Informatie verwerken
In principe is begrijpend lezen een onderdeel van informatie verwerken. Informatieverwerking komt weer in de buurt van studievaardigheden. Het draait allemaal om het goed tot zich nemen van informatie en die op de juiste manier (en voor de juiste doelen) benutten. Informatieverwerking is dan ook een kwestie van bewustwording. Hier kun je je kind goed in helpen door zelf het goede voorbeeld te geven. Wil je een recept bereiden? Laat dan zien dat je daar een receptenboek voor gebruikt en dat je de boodschappen daarvoor moet halen. Zoek je de snelste route naar kantoor? Laat zien dat je een routeplanner raadpleegt en die route ook nog eens naast de wegwerkzaamheden legt. Zo ziet je kind wat informatie vergaren en verwerken inhoudt en hoe hij dit ook kan doen.
#10 21e eeuwse vaardigheden
Steeds meer basisscholen stomen kinderen klaar voor de 21e eeuw. Want de banen die zij zullen gaan krijgen, bestaan nu mogelijk nog helemaal niet. Kinderen moeten dus breed onderlegd zijn en veel nieuwe vaardigheden eigen kunnen maken. Denk aan digitale geletterdheid (waarin de meeste kinderen kilometers voorlopen op hun ouders én hun leerkrachten), probleemoplossend vermogen, samenwerking, informatieverwerking, een kritische houding en computational thinking. Bij al deze vaardigheden zijn de strategieën van begrijpend lezen de basis.
Bereid je kinderen dus goed voor op die 21e eeuw, door niet te kritisch naar tablets en smartphones te kijken. Laat kinderen enthousiast worden door wat ze digitaal aantreffen en voorkom dat ze nu al achterraken.
Conclusie
Er is meer dan genoeg wat jij als ouder kunt doen om begrijpend lezen bij je kinderen te verbeteren. Op school gebeurt slechts het topje van de ijsberg. De basis (in de meest brede zin van het woord) wordt thuis en in de eigen omgeving gelegd. Als ouder weet jij nu wat je kunt doen om die basis te laten groeien.