Op school werkt het vaak zo goed: een beloningssysteem. Vaak vormgegeven in een mooie, kleurige poster. Volgeplakt met stickers voor alle dagen of momenten waarop het goed ging of voorzien van krullen en stempels van de juf of meester.
Als het op school zo goed werkt, waarom zou je er thuis dan geen gewoonte van maken? Het is heel goed mogelijk om ook thuis met een beloningssysteem te werken. Maar er zijn ook valkuilen!
Inhoudsopgave
Werken met een beloningssysteem
Een beloningssysteem is in principe niets meer dan een positieve stimulans om goed gedrag te laten zien. Een beloningssysteem wordt in de klas vaak op twee manieren ingezet:
- Een individueel beloningssysteem: Bij dit beloningssysteem wordt geprobeerd het gedrag van 1 leerling te verbeteren. Door goed gedrag te laten zien kan de leerling stickers verdienen en uiteindelijk een beloning krijgen.
- Een klassikaal beloningssysteem: Vaak wordt dit ingezet bij een onrustige groep of een groep die uitblinkt in bepaald ongewenst gedrag. Wanneer de groep het goede gedrag laat zien, wordt ze beloont.
Thuis zal je te maken krijgen met een individueel beloningssysteem. Het is heel belangrijk om jezelf af te vragen welk gedrag je op dit moment stoort en wat je graag anders zou willen zien. Dat kan alle kanten op gaan. Van brutaal gedrag tot overdadig snoepen, van het niet goed uit bed kunnen komen tot het niet willen eten ’s avonds, van het plagen van een broertje of zusje tot het weigeren op te ruimen van speelgoed.
Tip… Bedenk je dus goed wat jouw en je partner het meest stoort en zet daarop in! Ga dus niet een beloningssysteem invoeren voor zowel het brutale gedrag als het overdadige snoepen, als het plagen van broers of zussen én het opruimen van speelgoed. Want… Je. Wordt. Gek.
Hoe ziet het systeem eruit?
In de klas hangen vaak mooie posters met stickers die het beloningssysteem visueel maken. Dat is goed, want daardoor leeft het meer. Als een beloningssysteem enkel in je hoofd zit, zal het veel minder indruk maken. Het is immers niet concreet.
Thuis kun je het systeem prima op een A4-tje maken en op de koelkast plakken. Bij voorkeur stel je het samen met je kind op. Een simpel voorbeeld:
Maar ook:
Kortom: je hoeft weinig creatief te zijn om een beloningssysteem op te stellen.
De beloning
Er moet een beloning te halen zijn. Het is voor ouders soms lastig om een passende beloning te formuleren. Een aantal richtlijnen:
- De beloning moet niet te groot zijn (en geen verjaardagscadeau overtreffen);
- De beloning moet wel groot genoeg zijn om moeite voor te doen;
- Het liefst kiest het kind zelf de beloning;
- De beloning moet niet teveel in beslag nemen (tijd en geld).
In de tijd dat ik nog werkte als intern begeleider luisterde ik met verbazing naar de moeder van een jongen die andere kinderen krabde en beet. Ze hadden, op advies van een orthopedagoog, een beloningssysteem vastgesteld. “Als het de hele maand goed gaat, gaan we een weekendje naar Monaco. Naar het racen kijken.”
Een beloning die zeer buiten proportie is, zeker niet gepast. Het bleek zo te zijn dat het weekendje Monaco al geboekt was en de familie daar sowieso naar toe ging. Maar dan is het zeer risicovol om het beloningssysteem daaraan te koppelen.
Want wat als de zoon het niet goed deed? En daarbij… als er nu een weekendje Monaco tegenover goed gedrag staat, wat wordt dat dan de volgende keer? Een familiereis naar Disney World Amerika?
Ruimte voor fouten
Ook belangrijk: er moet binnen het beloningssysteem een marge zijn om fouten te maken. In het geval van Rosa (voorbeeld hierboven) mag ze op een dag nog 3 keer de fout in gaan. Wanneer dat op een gegeven moment goed gaat, kun je overwegen er 2 keer van te maken.
Wanneer een kind al om 8.00 ’s ochtends een fout maakt en het niet recht kan zetten, heeft het immers geen reden meer zich die dag nog goed te gedragen.
Enkele valkuilen
Werken met een beloningssysteem kan heel goed zijn om gedrag positief te stimuleren, maar er zijn ook valkuilen. Hieronder de grootste valkuilen op een rijtje:
- Waak ervoor dat je niet teveel beloningssystemen door elkaar gebruikt. Je zal merken dat het dan een hele administratie wordt om alle gedragingen bij te houden. Dus kies voor één beloningssysteem op het gedrag dat je het snelst aan wil passen en laat de rest even voor wat het is.
- Een beloningssysteem is er niet voor niets. Wees dan ook verschrikkelijk consequent. Wanneer jij je beloningssysteem niet serieus neemt (door bijvoorbeeld steeds weer kansen te bieden een beloning te halen die al meerdere keren verspeeld is door ongewenst gedrag), zal je kind dat ook niet meer doen!
- Denk eraan dat je niet op school bent, maar thuis. Een beloningssysteem alleen al doet heel schools aan. Dat betekent niet dat jij op de stoel van de juf of meester moet gaan zitten. School is school en thuis is thuis.
Gebruiken jullie thuis een beloningssysteem? Wil je er meer over weten? Bekijk dan dit artikel over beloningssystemen in huis.