Nog even over beloningssystemen… “Ik vind het moeilijk om consequent te zijn!” Herkenbaar? Lees dan snel verder, want je bent écht niet de enige die het moeilijk vindt.
We schreven eerder over beloningssystemen die je makkelijk thuis uit kunt voeren. Kort samengevat: gebruik 1 beloningssysteem tegelijkertijd, stel niet teveel regels op en houd het overzichtelijk. Belangrijk is om consequent te zijn. Neem je eigen beloningssysteem serieus.
En laat dat nu zijn waar veel ouders tegenaan lopen.
Inhoudsopgave
Moeilijk om consequent te zijn
“Ik vind het zo moeilijk om straf te geven als mijn kind het even af laat weten,” schreef een Facebookvolgster ons. In haar situatie deed haar zoon het de hele dag goed, maar had hij zo rond het middaguur een moeilijk moment. Hij werd brutaal, ging met dingen gooien en treiterde zijn zusje.
Het beloningssysteem (gericht op het treiteren van zusje en het niet meer brutaal zijn tegen zijn ouders) is op een whiteboard getekend. Per dag krijgt hij drie smileys van zijn moeder en bij ongewenst gedrag veegt ze er een weg. Zijn ze aan het einde van de dag weg? Dan mag hij die avond niet naar Pieter Konijn op de iPad kijken.
Op zich een mooi systeem (al is het gericht op twee speerpunten), maar toch lukt het moeder niet om consequent te zijn. “Want hij doet zo zijn best…”
Het belang van consequent zijn
En toch zit hier eigenlijk het belangrijkste stukje in dat zijn gedrag kan gaan keren. Als je wilt dat hij zich niet meer brutaal opstelt én gaat stoppen met zijn zusje pesten, zal je in moeten grijpen op het moment dat hij de regels doorbreekt.
En ja, dat kan betekenen dat hij 1 of 2 dagen eindigt met nul smileys en dus geen Pieter Konijn mag kijken.
Vervelend voor hem, maar het betekent niet het einde van de wereld. Sterker nog: het leert hem heel veel. Namelijk: mijn moeder is consequent in de gemaakte afspraken en houdt zich daaraan (ik kan dus maar beter de afspraken volgen).
Je zal zien dat na 1 of 2 dagen het gedrag enorm verandert. Als jij vasthoudt en consequent blijft is het vaak nodig dat je kind een keer over de grenzen gaat. Dat doet hij of zij met opzet, om te kijken wat er gebeurt. Hij of zij kijkt of jij wel echt zo consequent bent als je zegt te zijn.
En blijkt dat niet zo… tja, dan is het niet gek dat het gedrag niet verbetert.
Zijn je regels te streng?
Wat je jezelf wel af kan vragen is of je regels niet te streng zijn. In het geval van Max is het voorstelbaar dat het teveel is voor hem. Want hij moet a) lief zijn voor zijn zusje en stoppen haar te pesten en b) niet brutaal zijn naar zijn ouders.
In dat geval zou het aan te bevelen zijn om te beginnen met het pestgedrag richting zijn zusje. Dat is concreet en heel snel op te merken. De kans bestaat dat wanneer hij zijn zusje wel pest (regel a) en daarop aangesproken wordt, hij brutaal wordt en de discussie aangaat (regel b) en dus in een paar seconden tijd twee smileys verliest.
Houd maximaal 3 regels aan
Het is belangrijk dat een beloningssysteem duidelijk is. Houd daarom maximaal 3 regels aan. Die zijn concreet, makkelijk te onthouden en vaak ook prima visueel te maken. 1 regel is nog beter en kan ook prima.
De regel “ik pest mijn zusje niet” behelst tenslotte alles!
Je kunt die regel weer opsplitsen om het nog duidelijk te maken, zoals:
- Ik scheld mijn zusje niet uit.
- Ik pak geen speelgoed van mijn zusje af.
- Ik doe mijn zusje geen pijn.
Dan zijn het maximaal 3 regels die allen te maken hebben met het doel van het beloningssysteem. Wanneer je aan de regel “ik pest mijn zusje niet” ook nog “ik ben niet brutaal naar mijn ouders”, krijg je er zo nog 3 regels bij:
- Ik mag papa en mama niet uitschelden.
- Ik mag geen weerwoord geven tegen papa en mama.
- Ik moet om mijn toon denken als ik tegen papa en mama praat.
Dat is teveel.
Houd het dus bij 3 regels maximaal en doe er alleen 3 als de hoofdregel “ik pest mijn zusje niet” niet duidelijk genoeg is.
Ga geen discussie aan
Wanneer het ongewenste gedrag zich laat zien en jij resoluut naar het bord loopt om de smileys weg te geven, kan dat tot discussie leiden. “Ja, maar…”
Tip: ga geen discussie aan. De regel was duidelijk: pest jij je zusje, dan gaat er een smiley weg. En dat gebeurt dan ook. Er zijn er nog twee over, dus er is nog niets verloren. Wees ook daar duidelijk in door het letterlijk te zeggen.
Uitleg kun je natuurlijk wel geven, maar wacht daar even 5 minuten mee. Je kind moet eerst verwerkt hebben dat er een smiley is weggeveegd.
Breek niet af, maar bouw op…
Tot slot kan de vorm van je beloningssysteem ook zeer belangrijk zijn. Het werkt niet altijd als je punten afpakt of wegveegt. Drie smileys minder zien worden kan voor kinderen een zeer negatieve ervaring zijn. Als dat bij jou het geval is, bouw het dan op. Zet drie stipjes op het bord (waarmee je dus wel aangeeft dat er 3 mogelijkheden zijn) en teken daar af en toe een smiley overheen, net zolang tot er 3 verdiend zijn.
Het is wel belangrijk om dan goed te kijken wánneer je meet. Want het is leuk dat je kind om 16.00 uur drie smileys heeft, maar hij tijdens het koken toch ineens vervelend gaat worden… Wees dus niet te snel met het geven van die smileys.
Het is voor kinderen heel duidelijk om gedragsverwachtgen positief te formulieren. Dus niet ‘niet’ gebruiken maar juist beschrijven welk gedrag je wilt zien. Bijv. Ik ben aardig voor mijn zusje.
Ruzie maken of brutaal gedrag moet je nooit tolereren. Hier direct een consequentie op zetten. Een smiley weg is wel het minste wat je als ouder moet doen.