Kinderen in groep 5 zijn halverwege de basisschool en dat is aan veel te merken. Zij maken nog altijd kennis met de basisvaardigheden voor rekenen, taal en spelling, maar proeven ook al van de verdere stof. Zo wordt er in rekenen de eerste hand gelegd aan rekenen met breuken en krijgen de kinderen bij spelling les in het vervoegen van de persoonsvorm en het vinden van woordsoorten.
De Cito-toetsen in groep 5 spelen daar natuurlijk adequaat op in. In dit artikel aandacht voor de Cito-toetsen en toetsen van Leerling in Beeld (LiB) die een leerling in groep 5 moet maken.
Inhoudsopgave
Afname van de Cito-toetsen in groep 5
In onderstaand overzicht is weergegeven welke LiB- en Cito-toetsen kinderen in groep 5 wanneer (Midden of Eind) maken.
- Rekenen-Wiskunde M5 (januari/ februari) en E5 (mei/ juni)
- DMT M5 (januari/ februari) en E5 (mei/ juni)
- Avi-toets M5 (januari/ februari) en E5 (mei/ juni)
- Technisch lezen M5 (januari/ februari) en E5 (mei/ juni)
- Woordenschat M5 (januari/ februari) en E5 (mei/ juni)
- Spelling M5 (januari/ februari) en E5 (mei/ juni)
- Begrijpend lezen M5 (mei/ juni)
Cito-toets voor Rekenen-Wiskunde M5 en E5
De Cito-toetsen voor rekenen en wiskunde zijn uitgebreider dan in groep 4. Er wordt onderscheid gemaakt tussen oefeningen die met en oefeningen die zonder kladpapier en liniaal gemaakt mogen worden. De Cito-toets rekenen toetst vaardigheden die de kinderen tot en met Midden of Eind groep 5 hebben geleerd. Daarbij valt onder meer te denken aan:
- Optellen en aftrekken van grote getallen;
- Kloktijden (analoog en digitaal);
- Rekenen met geld (optellen en aftrekken);
- Vermenigvuldigen en delen;
- Beginsel met breuken.
Met name kloktijden aflezen krijgt in groep 5 veel aandacht op de Cito-toets, nadat dit in groep 4 is aangeleerd. Kloktijden blijken voor veel kinderen niet zo vanzelfsprekend als wenselijk is. Vandaar dat oefenen met kloktijden geen kwaad kan.
De basisvaardigheden worden verder uitgediept. Kinderen rekenen met getallen over de 100, zowel bij optellen als aftrekken. Vermenigvuldigen en delen vindt vaak nog onder de 100 plaats, al is het wel met tientaloverschrijding.
In groep 5 wordt ook een begin gemaakt met verhoudingen, en wel aan de hand van rekenen met breuken. Kinderen leren de begrippen van breuken kennen, aan de hand van chocoladerepen en taarten of pizza’s.
Cito-toets voor lezen met de DMT
De DMT (Drie Minuten Toets) komt in groep 5 ook weer aan bod. Een woordenlijst waarvan kinderen er in drie minuten tijd zoveel mogelijk foutloos moeten opnoemen. De verwachting is nu hoger dan in groep 4. Het leestempo wordt bepaald aan de hand van de Drie Minuten Toets.
Avi-toets
In groep 5 is het de bedoeling dat kinderen Avi Uit raken, oftewel Avi Plus scoren. Dat betekent dat zij lezen boven het niveau van groep 7. Vaak is dit aan het einde van groep 5, maar er zijn ook kinderen die al in Midden Groep 5 Avi Plus bereiken.
De Avi-toets wordt dus individueel afgenomen. Kinderen moeten binnen een bepaalde tijd een tekst lezen, waarbij ze een maximaal aantal fouten mogen maken. Lukt dit? Dan scoren ze beheersingsniveau en krijgen ze de volgende kaart. In groep 5 zijn er de kaarten M5A, M5B, E5A en E5B. Maar het is eigenlijk al de bedoeling dat kinderen hier in groep 4 aan zijn toegekomen. Zo niet, dan zal groep 5 een jaar zijn van veel lezen.
Kinderen twee van die kaarten goed en foutloos kunnen lezen. Wanneer bijvoorbeeld M5A behaald wordt, kan E5A gelezen worden, door naar M6A en E6A. Leest een kind op frustratie- of instructieniveau, dan kan de volgende keer de andere versie worden afgenomen, in dit voorbeeld bijvoorbeeld de kaart E5B.
Cito-toets voor technisch lezen
Ook in groep 5 krijgen de kinderen teksten waarin ze lege plekken in moeten vullen. Aan de hand van die lege plekken wordt bepaald hoe goed een kind is in technisch lezen. De toets duurt ongeveer veertig minuten. In die tijd moeten de kinderen de teksten gelezen hebben en de witte vlakken hebben ingevuld.
Technisch lezen blijft belangrijk, ook straks in groep 6 tot en met 8. De nadruk wordt er wel steeds minder opgelegd, omdat in de bovenbouw meer aandacht is voor andere vakken. Desondanks loont het zeer zeker de moeite om goed te oefenen voor lezen. Kinderen kunnen zelf lezen, maar ook nog steeds voorgelezen worden of samen lezen met een ouder.
Cito-toets voor woordenschat
In groep 5 wordt weer een woordenschattoets afgenomen conform de WAK-lijst. Hierin staan woorden die kinderen in een leerjaar aangeboden moeten krijgen. Moderne methodes voorzien daar zelf in en bereiden dus goed voor op deze Cito-toets. Er zijn ook methodes die dat minder doen. Dan wordt van de leerkracht verwacht dat er veel aandacht uitgaat naar woordenschat.
Zelf is natuurlijk ook te oefenen met woordenschat, door de woorden uit de WAK-lijst op te zoeken en door deze regelmatig aan te bieden. De experts woordenschat zijn het erover eens dat een woord tenminste zeven keer aangeboden moet worden, voor een kind het eigen heeft gemaakt. Het moet dan ook nog in de juiste context worden toegepast.
De Cito-toets voor woordenschat toetst in groep 5 wederom twee keer (Midden en Eind) hoe het ermee staat.
Cito-toets voor spelling
In groep 5 hebben kinderen kennis gemaakt met de vervoegingen van verleden tijd en tegenwoordige tijd en is een begin gemaakt met persoonsvorm, onderwerp en voltooid deelwoord. Belangrijke zaken dus. Die worden dan ook uitgebreid getoetst in de Cito-toetsen voor spelling. In groep 5 ligt de focus op tegenwoordige tijd (stam + t) en de verleden tijd (stam + te(n)/de(n)). Ook moeten kinderen aan kunnen geven welke woorden fout geschreven zijn. Daarmee wordt getoetst hoe hun woordbegrip is.
Cito-toets voor begrijpend lezen
Ook in groep 5 wordt begrijpend lezen geoefend, oftewel, wat een kind snapt van de tekst die hij of zij gelezen heeft. Er moeten woorden of fragmenten worden ingevuld en er moet worden beantwoord waar een tekst nu over gaat. De hoofdgedachte moet kunnen worden benoemd en het doel van de schrijver moet verwoord worden.
Vanaf groep 5 wordt de Cito-toets begrijpend lezen in januari/ februari (Midden) afgenomen. Wederom geldt dat begrijpend lezen geoefend kan worden door thuis veel te lezen, voor te lezen en samen te lezen.
Oefenen voor de Cito-toets in groep 5
Als er uitval is geconstateerd kan het helpen om de Cito-toets in groep 5 te oefenen. Het uitgebreide oefenpakket Cito-toets Groep 5 Oefenen richt zich op alle LiB- en Cito-toetsen die in groep 5 worden afgenomen. Het pakket is zowel digitaal als fysiek te bestellen. Voor meer informatie leest u het artikel over de Cito-toets van groep 5 oefenen.
Hallo!
Voorbeeldopgave 14 over het woord fonkelen heeft volgens mij niet het goede antwoord erbij staan. Toch?
Het gaat om het antwoord dat “het meest” past en dus iets te maken heeft met het woord “fonkelen”. Sterren kunnen fonkelen en dus is antwoord D goed. Maar ik begrijp de verwarring. Die komt vaker voor.